Tweejarige samenwerking met Caring Farmers en De Zaderij Dankzij een subsidie van het Europese Fonds voor Plattelandsontwikkeling binnen de Sabe regeling hebben Caring Farmers, De Zaderij en Stichting...

Delftsche korte groenpoot. Of dikke Leidsche winter. Misschien lange holkruin, ook bekend als Utrechtsche platkop. Heeft iemand daar ergens nog levensvatbare zaadjes van liggen op zolder Wetenschappers zoeken zaden van gewassen die tussen 1850 en 1950 in Nederland werden verbouwd en gegeten.ppOude gewassen vertellen iets over onze geschiedenis, zegt Lana de Bruijn van de genenbank van het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland CGN. De schilderijen van Rembrandt en Van Gogh zijn cultureel erfgoed en oude gewassen zijn onderdeel van ons biocultureel erfgoed.ppNeem bijvoorbeeld de grosse brune paresseuse. Dat is een soort botersla die in de 20e eeuw werd geteeld in glazen kassen. In het midden van zon kas stond gewoon een kacheltje, zodat mensen ook in het vroege voorjaar al iets te eten hadden.ppEen deel van de oude gewassen is door schaalvergroting afgedankt en in de vergetelheid geraakt, zegt onderzoeker Robbert van Treuren van het CGN. De opbrengst of de voedingswaarde was bijvoorbeeld te laag. Nu roept het CGN de hulp van het publiek in om oude zaden in handen te krijgen.ph2Gele komkommersh2pHet CGN maakte een lijst van 350 zogeheten erfgoedrassen. Onderzoekers bekeken catalogi met gewassen die tussen 1850 en 1950 in Nederland werden verkocht. Ze selecteerden de rassen die belangrijk waren, bijzondere eigenschappen bezaten of een bijzonder verhaal vertellen.ppWat opvalt is hoe sterk groenten en fruit door de tijd zijn veranderd. Komkommers smaakten bijvoorbeeld tot ongeveer 1960 bitter en de 19eeeuwse lange gele tros kleurde oranjebruin als hij overrijp was. De rijpe versie van de 20eeeuwse aureakomkommer was geel.ppNaast interessante verhalen bevatten de oude rassen ook waardevolle eigenschappen. De gewassen die nu in de winkel liggen zijn erg uniform. De erfgoedrassen bevatten unieke eigenschappen die van pas kunnen komen als je nieuwe, weerbare rassen wilt maken, zegt De Bruijn.ppHet Centrum voor Genetische Bronnen Nederland kweekte een aantal erfgoedrassen:ppHet grootste deel van de erfgoedrassen is veiliggesteld. Zaden van ongeveer 300 erfgoedrassen zijn beschikbaar bij zaadleveranciers of zijn opgeslagen in de zadenbank in Wageningen, waar 24.000 zakjes van allerlei verschillende soorten oude en nieuwere zaden bij 20 C worden bewaard.ppEr staan nog zon vijftig erfgoedrassen op een verlanglijstje. Daar hebben we geen zaden van kunnen vinden. Niet in onze eigen zadenbank, niet bij zaadverkopers en ook niet bij buitenlandse zadenbanken. Daar willen we dus de hulp van het publiek bij, nu mensen misschien nog ergens in huis oude zaden hebben die nog niet dood zijn gegaan of zijn weggegooid, zegt de Bruijn.ppVandaag komen de wetenschappers met een top5 van most wanted rassen. Die groentes staan bovenaan het wensenlijstje omdat ze vanwege hun namen en plek van oorsprong het meest tot de verbeelding spreken.ppBijvoorbeeld de kennemerland, een watermeloen die veel in Nederland werd geteeld onder platglas, een soort lage kas. Deze meloensoort zou goed tegen ziekten kunnen, maar is in de jaren 70 verdreven door import.ppAfbeeldingen van een aantal erfgoedrassen die in oude catalogi van zaadhandelaren te vinden zijn: ppEen andere soort waar De Bruijn heel graag zaden van in handen zou krijgen is de Delftsche groene kortpoot een kleine soort bloemkool die vroeg in het seizoen geoogst kan worden. Doordat hij vroeg volgroeid is, heeft een droge zomer minder impact op dit gewas.ppEen aantal erfgoedrassen is dit jaar in levende lijven te zien in Wageningen. In een speciale tuin groeien daar de grosse brune paresseuse en verschillende oude erwtjes en granen.ppMeerdere kolen werden daar slachtoffer van de vele slakken die er dit natte voorjaar zijn. Opvallend genoeg bleef de Sappemeersche spitskool die in 1923 in de handel kwam onaangeroerd.ppDat is weer een voorbeeld van een eigenschap die in zon oud ras kan zitten, besluit De Bruijn. Dat maakt het de moeite waard om erfgoedrassen te bewaren.p

In de kluis op Spitsbergen, een soort Ark van Noach, liggen meer dan een miljoen zaden diep in de permafrost bewaard.

In de zadenbank van Plantentuin Meise worden de zaden bewaard van drie vierde van de inheemse plantensoorten die met uitsterven zijn bedreigd. De plantentuin spreekt over een "belangrijke mijlpaal". In totaal telt de zadenbank 14.700 stalen van 6.000 verschillende soorten planten.

***

The island’s unique plants are being preserved in the world’s biggest seed bank

Nach dem 17. Oktober 2025 erscheint die taz werktags ausschließlich digital – aber die taz bleibt Tageszeitung und erscheint ganz wie gewohnt täglich – nur eben nicht mehr auf Papier. Die wochentaz gi...