Wim Berkelaar
@wimberkelaar.bsky.social
Historicus: boekenrecensent OVT/VPRO, Historische BoekenCast Historisch Nieuwsblad. Voorheen HDC/Vrije Universiteit Amsterdam. Lang commentator DiDD/EO. Schrijf op eigen website over alles wat me boeit: https://wimberkelaar.com/
Pinned
Wim Berkelaar
@wimberkelaar.bsky.social
· Mar 19
Er zijn historici van wie je alles wilt hebben. Alan Bullock (1914-2004) is zo iemand voor mij. De bekende Hitler-biograaf, die de “Führer” ook met Stalin zou vergelijken, gaf verscheidene overzichtswerken over de 20ste eeuw uit. De Duitse vertaling had ik al, nu ook het origineel.
Altijd aangenaam: mensen uit het verleden herdenken en/of voor de vergetelheid behoeden. Bij VillaVdB op Radio 1 is daarvoor de mooie rubriek "Terug naar toen", waarin ik vanmiddag de Groningse communist Fré Meis (1921-1992) herdacht. Het is hier terug te luisteren: www.nporadio1.nl/fragmenten/v...
Terug naar Toen: Communistisch politicus Fré Meis overleden
Op deze dag in 1992 overleed Fré Meis: communistisch politicus, vakbondsman en stem van de arbeiders in Oost-Groningen. Van het strokartondorp Oude Pekela tot de Tweede Kamer: Meis stond zijn leven la...
www.nporadio1.nl
December 15, 2025 at 3:32 PM
Altijd aangenaam: mensen uit het verleden herdenken en/of voor de vergetelheid behoeden. Bij VillaVdB op Radio 1 is daarvoor de mooie rubriek "Terug naar toen", waarin ik vanmiddag de Groningse communist Fré Meis (1921-1992) herdacht. Het is hier terug te luisteren: www.nporadio1.nl/fragmenten/v...
Geboortedag van historicus Pieter Geyl (1887-1966), een (vanzelfsprekend) gedateerd maar nog immer inspirerend historicus: onder meer Groot-Nederlands idealist en strijdbaar polemist voor de open samenleving. Ik schreef eens dit overzicht over zijn werk: wimberkelaar.com/2015/05/01/p...
Pieter Geyl, de erfenis van een hartstochtelijk historicus en polemist
Alweer een decennium geleden schreef ik een artikel over historicus Pieter Geyl (1887-1966) voor het zogenoemde Kritisch Denkers Lexicon, waarin het leven en het werk van intellectuelen uit de twin…
wimberkelaar.com
December 15, 2025 at 9:53 AM
Geboortedag van historicus Pieter Geyl (1887-1966), een (vanzelfsprekend) gedateerd maar nog immer inspirerend historicus: onder meer Groot-Nederlands idealist en strijdbaar polemist voor de open samenleving. Ik schreef eens dit overzicht over zijn werk: wimberkelaar.com/2015/05/01/p...
Gistermiddag sprak ik op een studiemiddag in het Goethe-instituut in Amsterdam over Franz Kafka's roman "Het proces" deze lezing👇uit over de Nederlandse receptie van de roman, een eeuw geleden verschenen. Voor wie er niet was maar dit wel interesseert: wimberkelaar.com/2025/12/14/h...
“Het is niet uitgesloten dat iedere tijd zijn eigen interpretatie zal willen geven van dit boek”. 100 jaar Nederlandse receptie van Kafka’s ‘Het proces’
Gisteren sprak ik onderstaande lezing uit in het Goethe-instituut in Amsterdam voor een aandachtig en geëngageerd gehoor op een middag die geheel gewijd was aan de fenomenale en intrigerende roman …
wimberkelaar.com
December 14, 2025 at 10:31 AM
Gistermiddag sprak ik op een studiemiddag in het Goethe-instituut in Amsterdam over Franz Kafka's roman "Het proces" deze lezing👇uit over de Nederlandse receptie van de roman, een eeuw geleden verschenen. Voor wie er niet was maar dit wel interesseert: wimberkelaar.com/2025/12/14/h...
Sterfdag van verzetsstrijdster en theologe Hebe Kohlbrugge (1914-2016), in haar lange leven in verzet: tijdens de oorlog tegen het onrecht van nationaalsocialisme en nadien tegen het communisme. Persoonlijke herinneringen aan vriendschap met deze bijzondere vrouw: wimberkelaar.com/2016/12/19/h...
Herinneringen aan Hebe Kohlbrugge
Het is iets dat je niet snel zegt: dat het een voorrecht kan zijn met iemand bevriend te zijn geweest. Maar nu, nu haar hart na 102 jaar heeft opgehouden te kloppen, moet het wel gezegd: het was ee…
wimberkelaar.com
December 13, 2025 at 8:38 AM
Sterfdag van verzetsstrijdster en theologe Hebe Kohlbrugge (1914-2016), in haar lange leven in verzet: tijdens de oorlog tegen het onrecht van nationaalsocialisme en nadien tegen het communisme. Persoonlijke herinneringen aan vriendschap met deze bijzondere vrouw: wimberkelaar.com/2016/12/19/h...
Morgenmiddag tussen 14.00 en 16.00 uur in het Goethe-instituut, Herengracht 470, Amsterdam een symposium over de roman “Het proces” van Franz Kafka, een eeuw geleden verschenen. Ik spreek over de Nederlandse receptie van het boek. Wees welkom: www.goethe.de/ins/nl/nl/ve...
Symposium: Het proces, 1925 - Goethe-Institut Nederland
za 13–12–2025 – Franz Kafka
www.goethe.de
December 12, 2025 at 9:35 AM
Morgenmiddag tussen 14.00 en 16.00 uur in het Goethe-instituut, Herengracht 470, Amsterdam een symposium over de roman “Het proces” van Franz Kafka, een eeuw geleden verschenen. Ik spreek over de Nederlandse receptie van het boek. Wees welkom: www.goethe.de/ins/nl/nl/ve...
Geboortedag van Alexander Solzjenitsyn (1918-2008), schrijver van o.m. “De Goelag Archipel” en zoveel meer. Deze Russische dissident onder het communisme was een Slavofiel en Russisch nationalist die het communisme verafschuwde als Westers importproduct: wimberkelaar.com/2018/12/17/e...
Een eeuw in een leven. De niet te overschatten rol van Alexander Solzjenitsyn in de twintigste eeuw
Het is alweer tien jaar geleden dat de Russische schrijver en voormalige Sovjet-dissident Alexander Solzjenitsyn stierf, 89 jaar oud. En het is honderd jaar geleden dat hij werd geboren. Solzjenits…
wimberkelaar.com
December 11, 2025 at 8:35 AM
Geboortedag van Alexander Solzjenitsyn (1918-2008), schrijver van o.m. “De Goelag Archipel” en zoveel meer. Deze Russische dissident onder het communisme was een Slavofiel en Russisch nationalist die het communisme verafschuwde als Westers importproduct: wimberkelaar.com/2018/12/17/e...
Een halve eeuw geleden kreeg de Russische natuurkundige en mensenrechtenactivist Andrej Sacharov (1921-1989) op deze datum de Nobelprijs voor de Vrede. Hij kon die, evenals de ondergedoken María Corina Machado nu, niet ophalen. Dat deed toen zijn even moedige vrouw Jelena Bonner.
December 10, 2025 at 10:36 AM
Een halve eeuw geleden kreeg de Russische natuurkundige en mensenrechtenactivist Andrej Sacharov (1921-1989) op deze datum de Nobelprijs voor de Vrede. Hij kon die, evenals de ondergedoken María Corina Machado nu, niet ophalen. Dat deed toen zijn even moedige vrouw Jelena Bonner.
Een jaar geleden stierf de dubieuze Duitse journalist Gerd Heidemann (1931-2024) op deze datum. Hij was zo in de ban van nazi-memorabilia dat hij van alles aanschafte en begin jaren ‘80 met open ogen trapte in de vervalste “Hitler-dagboeken”. Over die vervalsing: wimberkelaar.com/2021/04/19/d...
December 9, 2025 at 10:19 AM
Een jaar geleden stierf de dubieuze Duitse journalist Gerd Heidemann (1931-2024) op deze datum. Hij was zo in de ban van nazi-memorabilia dat hij van alles aanschafte en begin jaren ‘80 met open ogen trapte in de vervalste “Hitler-dagboeken”. Over die vervalsing: wimberkelaar.com/2021/04/19/d...
Uitstekend commentaar van Peter Giesen in de Volkskrant op de minachting voor de Europese Gemeenschap die zwart op wit geformuleerd staat in de Amerikaanse Nationale Veiligheidsstrategie van de corrupte schurk Trump en zijn trawanten: www.volkskrant.nl/columns-opin...
Europa moet zich losmaken van VS die slechts minachting koesteren
In de Nationale Veiligheidsstrategie zet de regering-Trump de wereld op zijn kop. Europa kan niet meer op de VS rekenen.
www.volkskrant.nl
December 8, 2025 at 4:13 PM
Uitstekend commentaar van Peter Giesen in de Volkskrant op de minachting voor de Europese Gemeenschap die zwart op wit geformuleerd staat in de Amerikaanse Nationale Veiligheidsstrategie van de corrupte schurk Trump en zijn trawanten: www.volkskrant.nl/columns-opin...
De Formule 1 is al zo’n bizar geldverslindend circus maar van de honderden Nederlanders die naar Abu Dhabi afreisden begrijp je ook helemaal niets. Abu Dhabi: hoofdstad van de decadente Verenigde Arabische Emiraten, een schurkenstaat die de oorlog in Soedan financiert: nos.nl/artikel/2593...
Max-mania rond circuit, maar niet in downtown Abu Dhabi: 'Heb niet veel met autosport'
De allerlaatste F1-race van het seizoen wordt ook allesbeslissend. De Nederlandse fans kijken vol optimisme, terwijl Verstappen zijn racestrategieën overweegt.
nos.nl
December 8, 2025 at 11:58 AM
De Formule 1 is al zo’n bizar geldverslindend circus maar van de honderden Nederlanders die naar Abu Dhabi afreisden begrijp je ook helemaal niets. Abu Dhabi: hoofdstad van de decadente Verenigde Arabische Emiraten, een schurkenstaat die de oorlog in Soedan financiert: nos.nl/artikel/2593...
Voor wie het interesseert en niet in de gelegenheid was mijn boekbespreking vanochtend voor @ovt-vpro.bsky.social te beluisteren: www.nporadio1.nl/fragmenten/o...
Recensies van Wim Berkelaar
Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Wim Berkelaar. Hij bespreekt twee boe...
www.nporadio1.nl
December 7, 2025 at 11:44 AM
Voor wie het interesseert en niet in de gelegenheid was mijn boekbespreking vanochtend voor @ovt-vpro.bsky.social te beluisteren: www.nporadio1.nl/fragmenten/o...
Vanochtend, ergens tussen 10 en 11 uur👇
Komende zondag bespreek ik voor @ovt-vpro.bsky.social twee boeken en een tentoonstelling:
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
December 7, 2025 at 7:44 AM
Vanochtend, ergens tussen 10 en 11 uur👇
Intrigerend: terwijl Jezus nu door radicaal rechtse cultuurchristenen als een strijder voor eigen taal en cultuur wordt voorgesteld, werd hij een eeuw geleden door notabene linkse vrijdenkers voorgesteld als een alternatieve vredestichter. Jezus: voor elk wat wils, in elke tijd.
December 6, 2025 at 2:18 PM
Intrigerend: terwijl Jezus nu door radicaal rechtse cultuurchristenen als een strijder voor eigen taal en cultuur wordt voorgesteld, werd hij een eeuw geleden door notabene linkse vrijdenkers voorgesteld als een alternatieve vredestichter. Jezus: voor elk wat wils, in elke tijd.
Komende zondag bespreek ik voor @ovt-vpro.bsky.social twee boeken en een tentoonstelling:
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
December 5, 2025 at 9:57 AM
Komende zondag bespreek ik voor @ovt-vpro.bsky.social twee boeken en een tentoonstelling:
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
Reposted by Wim Berkelaar
Op zaterdag 13 december worden in het @GI_Niederlande n namens de Nederlandse Franz Kafka-Kring lezingen gegeven over de roman "Het proces", een eeuw geleden verschenen. Ik hoop te spreken over de Nederlandse receptiegeschiedenis. Wie het boeit: wees welkom: kafka-kring.nl/nieuwsberich...
Driemaal Kafka's 100-jarige roman Het Proces in december - Kafka-kring
In 1925, een jaar na Kafka’s overlijden, verzorgde zijn beste vriend Max Brod de uitgave van Der Prozess. Kafka zette juist in zijn laatste wil dat het manuscript verbrand moest worden. In december or...
kafka-kring.nl
November 27, 2025 at 8:39 AM
Op zaterdag 13 december worden in het @GI_Niederlande n namens de Nederlandse Franz Kafka-Kring lezingen gegeven over de roman "Het proces", een eeuw geleden verschenen. Ik hoop te spreken over de Nederlandse receptiegeschiedenis. Wie het boeit: wees welkom: kafka-kring.nl/nieuwsberich...
Zijn zoons, politicus Job en wetenschapshistoricus Floris, zijn inmiddels bekender maar hun vader, A.E. Cohen (1913-2004), mag er ook zijn. Geboortedag van deze historicus, na de oorlog verbonden aan het NIOD en nadien hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis:
wimberkelaar.com/2020/06/06/o...
wimberkelaar.com/2020/06/06/o...
Over historicus A.E. Cohen (1913-2004), zijn geestverwant Hans Blom en het genre biografie als verkapte autobiografie
Tussen 2000 en 2010 schreef ik op verzoek van mijn vrienden Willem Bouwman en Nelleke Vermeer, destijds verantwoordelijk voor de boekenbijlage, regelmatig artikelen en recensies voor het Nederlands…
wimberkelaar.com
December 4, 2025 at 9:41 AM
Zijn zoons, politicus Job en wetenschapshistoricus Floris, zijn inmiddels bekender maar hun vader, A.E. Cohen (1913-2004), mag er ook zijn. Geboortedag van deze historicus, na de oorlog verbonden aan het NIOD en nadien hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis:
wimberkelaar.com/2020/06/06/o...
wimberkelaar.com/2020/06/06/o...
Gezien: “Nuremberg”, over het proces tegen de nazi-kopstukken, waarbij de verhouding tussen psychiater Douglas M. Kelley en Hermann Göring, het belangrijkste aanwezige kopstuk bij het proces, in beeld werd gebracht. Niet alles was geloofwaardig, maar toch: een meeslepende film.
December 3, 2025 at 7:55 PM
Gezien: “Nuremberg”, over het proces tegen de nazi-kopstukken, waarbij de verhouding tussen psychiater Douglas M. Kelley en Hermann Göring, het belangrijkste aanwezige kopstuk bij het proces, in beeld werd gebracht. Niet alles was geloofwaardig, maar toch: een meeslepende film.
Het gaat Trump en zijn gezanten Witkoff en Kushner bij hun 'vredesvisites' aan Moskou helemaal niet om vrede, ook al denken sommige vredesapostelen van wel. Het gaat hen om zelfverrijking ten koste van Oekraïne. Ze hopen op nieuwe rijkdom via deals met de crimineel Poetin.
nos.nl/artikel/2592...
nos.nl/artikel/2592...
NAVO probeert te redden wat er te redden valt, nu de VS praat met Poetin
De westerse defensie-alliantie probeert de onderhandelingen tussen de VS en Rusland bij te sturen.
nos.nl
December 3, 2025 at 11:35 AM
Het gaat Trump en zijn gezanten Witkoff en Kushner bij hun 'vredesvisites' aan Moskou helemaal niet om vrede, ook al denken sommige vredesapostelen van wel. Het gaat hen om zelfverrijking ten koste van Oekraïne. Ze hopen op nieuwe rijkdom via deals met de crimineel Poetin.
nos.nl/artikel/2592...
nos.nl/artikel/2592...
Alle acht afleveringen van “Fortuyn: onhollands” gezien. Indrukwekkende documentaire, maar wat ontbreekt is de bekering van Fortuyn van ultralinks marxist (promovendus van historicus Ger Harmsen) tot rechts criticus van de islam. Dick Pels schreef daarover een zeer goed boek.
December 2, 2025 at 9:47 AM
Alle acht afleveringen van “Fortuyn: onhollands” gezien. Indrukwekkende documentaire, maar wat ontbreekt is de bekering van Fortuyn van ultralinks marxist (promovendus van historicus Ger Harmsen) tot rechts criticus van de islam. Dick Pels schreef daarover een zeer goed boek.
Ach, Loes Stam (97) gestorven…Ze was sinds 2009 weduwe van Arthur Stam, die verscheidene studies over de geschiedenis van het communisme schreef. Dierbare herinneringen aan de “Zeister Tafelronde”, waarbij historici en psychiaters jarenlang bijeenkwamen met Loes als gastvrouw.
December 1, 2025 at 5:59 PM
Ach, Loes Stam (97) gestorven…Ze was sinds 2009 weduwe van Arthur Stam, die verscheidene studies over de geschiedenis van het communisme schreef. Dierbare herinneringen aan de “Zeister Tafelronde”, waarbij historici en psychiaters jarenlang bijeenkwamen met Loes als gastvrouw.
Radicaal rechtse christenen beklemtonen sinds de komst van de islam de superioriteit van hun godsdienst. Ik beschouw al die concurrerende godsdiensten en hun aanspraken (Jodendom, christendom, islam) juist als een pleidooi voor de actualiteit van atheïsme: wimberkelaar.com/2015/02/13/d...
Naar aanleiding van ‘Nashville’: de actualiteit van het atheïsme
Het blijft, in al zijn eenvoud, een prachtige uitspraak: ‘Alle spreken van Boven komt van beneden, ook de uitspraak dat iets van Boven komt’. De uitspraak werd in 1974 gemunt door theol…
wimberkelaar.com
November 30, 2025 at 10:07 AM
Radicaal rechtse christenen beklemtonen sinds de komst van de islam de superioriteit van hun godsdienst. Ik beschouw al die concurrerende godsdiensten en hun aanspraken (Jodendom, christendom, islam) juist als een pleidooi voor de actualiteit van atheïsme: wimberkelaar.com/2015/02/13/d...
In het Reformatorisch Dagblad een verslag van een bijeenkomst van conservatieve christenen die de dreigende ondergang van onze cultuur prediken in de trant van Charlie Kirk. Godsdienstmisbruik bij uitstek: de figuur Jezus voor het eigen karretje gespannen: www.rd.nl/artikel/1129...
Opiniemaker Wierd Duk: Bevindelijken hebben buiten eigen kring veel bondgenoten
„Christenen hebben veel ideologische medestanders. Daar moeten ze verbonden mee sluiten”, stelde de rechtse opiniemaker Wierd Duk vrijdagavond in Gouda.
www.rd.nl
November 29, 2025 at 10:24 AM
In het Reformatorisch Dagblad een verslag van een bijeenkomst van conservatieve christenen die de dreigende ondergang van onze cultuur prediken in de trant van Charlie Kirk. Godsdienstmisbruik bij uitstek: de figuur Jezus voor het eigen karretje gespannen: www.rd.nl/artikel/1129...
Gisteravond gezien: de bijzondere toneelbewerking van de roman “Het proces” van Franz Kafka. Ik dacht tijdens het kijken weer: je begrijpt waarom dit werk een eeuw na dato zo leeft. De raadselachtigheid van de arrestatie, de schuldvraag, de parabel “Voor de wet”: unieke literatuur.
November 29, 2025 at 9:40 AM
Gisteravond gezien: de bijzondere toneelbewerking van de roman “Het proces” van Franz Kafka. Ik dacht tijdens het kijken weer: je begrijpt waarom dit werk een eeuw na dato zo leeft. De raadselachtigheid van de arrestatie, de schuldvraag, de parabel “Voor de wet”: unieke literatuur.
Goed bedoeld interview met deze vrouw, die een “Academie voor Zielsleiderschap” heeft opgericht👇Zij - en velen met haar - willen empathische leiders. Als gezegd, goed bedoeld, maar mijn anarchisme speelt op bij al dat gepraat over leiders: ni maîtres!: www.volkskrant.nl/binnenland/s...
‘Status en machtspositie moeten als eersten het raam uit’
Breng leiders in contact met hun mens-zijn, dan verdwijnen hun angsten en ambities naar de achtergrond, is de overtuiging van Monica Bakker. Een ervaring met uitsluiting leerde haar hoe belangrijk het...
www.volkskrant.nl
November 28, 2025 at 4:17 PM
Goed bedoeld interview met deze vrouw, die een “Academie voor Zielsleiderschap” heeft opgericht👇Zij - en velen met haar - willen empathische leiders. Als gezegd, goed bedoeld, maar mijn anarchisme speelt op bij al dat gepraat over leiders: ni maîtres!: www.volkskrant.nl/binnenland/s...
“Terwijl veel oude democratieën de moed opgeven en overhellen naar populistische leiders die macht boven recht stellen, is het opwindend om de groeipijnen van een jonge, stoutmoedige democratie van nabij mee te maken.” Uitstekende beschouwing over Oekraïne: www.volkskrant.nl/columns-opin...
Opinie: Terwijl Nederlanders futloze democraten zijn, heerst in Oekraïne de geest van verzet
Het zogenaamde vredesplan van Trump is een bitter dictaat, en komt neer op Oekraïense capitulatie. Een of twee reizen naar het front is genoeg om te weten dat slavernij erfelijk is en vrijheid elke ge...
www.volkskrant.nl
November 28, 2025 at 8:26 AM
“Terwijl veel oude democratieën de moed opgeven en overhellen naar populistische leiders die macht boven recht stellen, is het opwindend om de groeipijnen van een jonge, stoutmoedige democratie van nabij mee te maken.” Uitstekende beschouwing over Oekraïne: www.volkskrant.nl/columns-opin...