Nin dɔgɔkun daminɛ in na, mɔgɔ saba jaaw bɛ yala-yala la bɔlɔlɔsiraw kan, u kelen don k’u yɛrɛ bila saga sawura la, u bɛ mɔbili dɔ kɔfɛ, jaa in caribaaw ko mɔgɔ ninnu ye dogo dogo tungalatalaw de ye, k’u minɛ na Algérie, k’u taatɔ tun don Espagne. Kunnafoni kolon in jaa ye saganba de sɔrɔ bɔlɔlɔ-forobabarokɛyɔrɔw la, i n’a fɔ Faceboook, X ni TikTok, k’a sɔrɔ tiɲɛ foyi t’a la. An baaraɲɔgɔn minnu bɛ kunnafoni kolonw fɛsɛfɛsɛ, ye sɛgɛsɛli kɛ a kan an ye nin dɔgɔkun in na!

Diɲɛ jamanaw bɛ lajɛba min kɛ waati yɛlɛmali kɛlɛli kama, COP30 bɛna kɛ Belém dugu de la, nin kalo tile 10, Brésil jamana kɔnɔ. Kakôɔn o kɛnɛ dayɛlɛni ɲɛ, bi diɲɛ maarabaga 50 ɲɔgɔnn bɛ ka lajɛ kɛ yen, yasa ka u ka dɛmɛ yira waati yɛlɛma kɛlɛli la.

A ka kɔrɔ ni diyɛn jamanakuntigiw bɛɛ ye, wa bi a y'a ka sarati seginna de kalenkandi kɛ. Cameroun jamana kuntigi Paul Biya de kodon. Nin kalekandi in kɛra a ka sebaya sɔrɔli de kɔfɛ Octobre kalo kilé 12 tɛmɛne jamana kuntigi kalata la. O kalata yɛrɛ kɔ makanw cayara, wilikajɔw kɛra fan cama fɛ, wa mɔgɔ camam bɔnɛ la u nii la o wilikajɔw senfɛ.

Tchad , mɔgɔ 33 ɲɔgɔn ye saya sɔrɔ kariɲɔgɔnna dɔw senfɛ sigidaladen dɔw ni ɲɔgɔncɛ Hadjer Lamis mara la, jamana in worodugu-tilebinyanfan fɛ. Wale in kɛra talatalon.  Marabagaw ye finitigiw bila walasa k’a taga lakana sabati. 

Mali la yɛrɛ a bɛ ɲini ka kalo fila dafa sisan… taji doni sɛbekɔrɔ gɛlɛyalen don jamana in kɔnɔ JNI jatigɛwale kulu ka gɛrɛntɛ sababu la. Tajidoni mɔbilibaw jenini, ani bagaliw ka ɲɛsin tajidɔnin mɔbilibolilaw ma Hali n’a srɔ jamana in marabagaw fana ni fɛɛrɛw ani cɛsiri sugu bɛ be ɲɔgɔnna waasa ka tajini cogo sugu bɛɛ la kanadi jamandenw ma. Ako kɔlɔw kɔnin bɛ ka ye 

Camerounjamana na, Paul BIYA y'a ka kalenkan di bi tilegaun in na, jamana wasablon kɔnɔn. Paul BIYA san 92, san 43 fanga ra,  sigilen filɛ ni ye ten a ka sarati segina kunna. A bi na san wolonfila lo tuguni fanga ra. Sariasunbakɔrɔsiblon kɛlen kɔ ka ka sebaya sɛmɛtiya ni kan 53 ni kɔ jamanaŋɛnma kalata ra, fanga sina Issa Tchiroma BAKARY ŋɛn, octobrekalo tɛmɛlen kalataw ra.

Mali la, nin y'a kalo kelen ni dɔɔnin ye bi JNIM jaltigɛwalekulu kɛlen don ka tajitamɔbilibaw bali ka don Mali kɔnɔ. Nin se in na, u ka gɛrɛntɛ sigilen kɔlɔlɔ bonyana faaba kɔnɔ Bamako. U kɛra sabu ye ka taa-ni-ka-seginw ani baarabolo dɔw jɔ Bamako dugu kɔnɔ. 

Taga-ni-ka-seginw bɛ ka gɛlɛya ka taa a fɛ. Jama de bɛ ka fo don o don tajitayɔrɔw la, gɛlɛya caman be ka don sɔrɔko la. Bamako ni Mali fan caman bɛ nin degunw de kɔnɔ a ka ca kalo kelen ye. O sɔrɔla i n'a fɔ aw b'a kalama cogo min na, JNIM jatigɛwalekulu ka gɛrɛntɛ de fɛ tajidonimɔbiliw kan Mali la.

Taji, jagominɛnw fo ka taa se balofɛnw ni angɛrɛ ma minnu bɛ bɔ kɔ kan, don o don olu tɔni ba caman de bɛ doni ka bɔ Dakar kɔgɔjida  la, ka don Mali kɔnɔ. Nga nin wagati laban nunu na, lakanako gɛlɛya ni sira tiɲɛnni kɛlen don sababu ye,o minɛnw caman de balannen don Dakar kɔgɔji da port-la. Tiémoko DIARRA ye Mali mɔbilibabolila dɔw ɲininga nin ko la donibaw tayɔrɔ la Dakar kɔgɔji da port-la. Nin de yan ka bi laseliba ye.

A bi taara kalo fila la sisan ni JNIM jaatigɛwalekulu ye gɛrɛntɛnw sigi ko tajitamɔbiliw si tɛ don Mali kɔnɔ kɛrɛnkɛrɛnya la Bamako. U ye binkanni ɲɛsin tajitamɔbili lakananenw caman jɛnina. O kɛra ka tajiko dɛsɛ donna jamana in kɔnɔ. A kɔlɔlɔw ka jugu jamanadenw ma. Sɔrɔko jɛmukan in kɔnɔ, an bɛ kuma o tajitanya gɛlɛyaw de kan jamanadenw kan. 

Reuters kunnafonidiso de ye nin jate in da kɛnɛ kan kunu. Ka kɛɲɛ ni ɔkutɔburukalo tɛmɛnen tile 12 jamanakuntigikalata jaabiw ye, o min ye sebagaya di Paul Biya ma, fangasina Issa Tchiroma Bakary kɔkɔrɔmadonbagaw tun bɔra jamana in dugu caaman kɔnɔ k’a yira k’u te sɔn jaabiw ma. O wulikajɔw senfɛ mɔgɔ caaman minɛna, yɔrɔ caaman fana tiɲɛnna 

Soudan jamana kan, kɛlɛ bɛ ka wusu kokura Général Hemeti ka FSR kɛlɛcɛw ni General Abdel Fatah Abourane ka kelɛbolo cɛ. San fila ni kɔ kɛlɛ, nin dɔgɔkun labanw na FSR kɛlɛcɛw sera ka camanba fara u ka kɛlɛkɛminanw kan ni k’u  kologrinya.  

Tadjitamɔbili 300 minnu tun sɔrɔla dɔgɔkun tɛmɛnen, olu ma fɛn bɔ tajikogɛlɛya la Mali kɔnɔ. Yanni fɛɛrɛ jɔnjɔn ka sɔrɔ u ka gɛlɛya la, Malidenw kɛlen don ka ɲɔngɔndɛmɛ fara u boloda kan nin waati in na. Taji dɔ be minnu bolo, olu bɛ ka dɔ di mɔgɔw ma fɛn te minnu bolo. Wa mɔgɔ dɔw yɛrɛ be yaala ni balo ye ka di mɔgɔw ma minnu be waati caman kɛ kɔnɔni na tajifeereyɔrɔw la. 

Bénin, fangasinamatɔn "les démocrates" sen bɔli jamanakuntigikalata nata la, a kuma cayara kosɔbɛ. Ni kalata koɲanabɔkulu k’u ka denfaya hakɛ de ma dafa, o min kosɔn u ka cɛbɔyasɛbɛn ma sira sɔrɔ, tɔn in ɲɛmɔgɔ ani jamanakuntigi kɔrɔ Yayi Boni  tun ye  jamanakuntigi Patrice Talon de jalaki bɛnbɛnbɛnwale la ka fangasinaw mabɔ kalata la.

La Guinée, lujuratɔw ka kow talen don ba la Kankan dugu la. U sen donnen don baara caman na, i n'a fɔ kalan, golobaara ni safunɛdilan. U baara ninnu b'u dɛmɛ k'u makow ɲɛnabɔ ani k'u bali u kana taa deliliw kɛ. O siratigɛ yɛrɛ la, kalanso dɔ jɔra walasa denmisɛn sentanw bisimila i n'a fɔ falatɔw ani minnu hakili dafalen tɛ kosɛbɛ ka fara mɔgɔw kan, lujura bɛ minnu na. O kalanso in na, kalan bɛ lase bɛɛ ma walasa u ka faamuyali sɔrɔ ani ka daamu.

Mamadi DOUMBOUYA ta b'u la. U ka kan ka gine wari miliyɔn 900 de sara.Gine jamana na, kiritigɛsoba ye ɲinini 52 sɔrɔ desanburukalo tile 28 jamanakuntigikalata kama taratadon. Wa o dɔrɔn tɛ; ka kɛɲɛ n' an ka sɔrɔw ye , ɲininisɛbɛn caman bɛna bila kiritigɛsoba la . O kandidaw dɔ ye tɛmɛsira jamanakuntigi ye, n’o ye zenerali Mamadi Doumbouya ye.

La Guinée, sika fosi tɛ a la bilen, donnatɛmɛfanga ɲɛmaa Général Mamadi Doumbouya ye cɛbɔ ye desanburukalo tile 28 nata jamanakuntigikalata la. Kasɔrɔ a tun ye lahidu ta a kɛlen ka fanga dafiri kɛ san 2021 ko a bɛna kalataw labɛn ka fanga lasegin siviliw ma. 

Aw ka jɛmukan be kuma musow ka cɛsiri de kan waatiyɛlɛma kɔlɔlɔ kɛlɛli de kan  ani lamini lakanani. An ka mɔgɔ welelenw ye musow ye minnu ka baara bɛnnen don o kɛlɛ ma. U be bɔ Mali ani Sénégal jamanaw de kɔnɔ. U ni Lalaïcha DOUCOURE de ye bi baro kɛ.  

Nɛkɛ kan  ɲɛ 12 o janfara ni sanga tan ye. Kankan, Mandiana, Daialakoro ani Conakry, Laguinɛ faaba la… aw ka hakilinafɔ jemukan kenɛ don… Laguinɛ min na, donnatɛmɛnfanga ɲɛmɔgɔ Général Madi DOUMBOUYA ye maaw bɔ waati jan kunfa la. Bawo a y’i senna bila kunu, ka taa ka cɛbɔyasɛbenw don sanfɛkiirisoba Cours suprme ɲɛkɔrɔ.. Dec kalo tile 28 jamanaɲɛmaa kalata hukumu kɔnɔ.

.

Kalɔ kelen u ka diyagoya minɛnin kɔ, Bamako kɛrɛfɛ, Emira Arabes-Unis jamanaden fila, ani Iran jamanadin kɛlin, u lablara lɔgɔkun tɛmɛnin ina. Uka lablali in sɔrɔla sɔrɔnalindon dɔ kɛ kɔ. Ka kɛɲini kunnafonidiso caman ka fɔ ye, i n'a fɔ Jeune Afrique, wari min sarala, a bɛ ta jɔ fɔ FCA wari miliyari 28 ani 40 cɛ.

Bouaké dugu kɔnɔ, sogofagala dɔw b'u ka baarakɛcogo kɔrɔ de la halisa. Wayiw bɛ jɛ ka baara kɛ kuluw kɔnɔ, u bɛ baara kɛ ni jikalan, takuruw ani muruw  ye ka sogo labɛn. Baara in bɛ kɛ teliya la. Golobaarakɛlaw bɛ baara kɛ n'u ye. Konni Konate taara u ka baarakɛcogo lajɛ, an k'a ka laseli lamɛn

RFI Mandenkan ka bi mɔgɔ weelelen ye CIO ɲɛmɔgɔmuso Kirsty Coventry de ye. A tun bɛ tagama la Dakar, Sénégal jamana na dɔgɔkun tɛmɛnen. O tagama in bɛ ka kɛ san kelen sanni diɲɛ sifinw ka farikoloɲanajɛ ɲɔgɔndanba JOJ "jeux olympiques de la jeunesse" ka daminɛ. Ɲɔgɔndanba in bolodalen don ka bɛn novanburukalo ma san 2026 de ma. Kirsty Coventry yɛrɛ tun ye Farikoloɲanajɛkɛla ye, Nɔnikɛla ŋana tun don.

Mɔgɔ wa 860 ɲɔgon de weelelen don Guinée Bissau jamanakuntigikalata la novanburukalo tile 23 lon ani wasadenkalata min senfɛ mɔgɔ 102 bɛna sugandi.