De ChristenUnie legt in haar programma de nadruk op bescherming tegen digitale risico’s, maar mist kansen om technologie ook positief in te zetten. Vanuit christelijk-sociale waarden kan de partij juist richting geven aan mensgerichte digitalisering: zorg, onderwijs en gemeenschapszin versterken met technologie. Belangrijke ontbrekende thema’s zijn digitale inclusie, duurzame digitalisering, digitale democratie, ethische AI en innovatie in publieke sectoren.

In juni 2025 reisden wij met een groep kunstliefhebbers in de voetsporen van de Nijmeegse gebroeders Van Lymborch. Van Dijon tot Parijs en Chantilly ontdekten we hoe drie jonge schilders uit Gelderland uitgroeiden tot grondleggers van de West-Europese schilderkunst. Hoogtepunt was het zien van Les Très Riches Heures du Duc de Berry, het beroemdste getijdenboek ter wereld, dat voor het eerst in veertig jaar uit de kluis kwam. Een onvergetelijke reis vol kunst, geschiedenis en verwondering.

Absolute beloften over privacy klinken aantrekkelijk, maar botsen met de werkelijkheid. We kunnen nooit 100% veiligheid én 100% privacy garanderen. Het gaat om de balans: genoeg vrijheid behouden zonder misbruik te faciliteren, genoeg veiligheid waarborgen zonder onze rechten uit te hollen. In plaats van radicale omkeringen, zijn hervormingen binnen bestaande kaders nodig: strengere controle op de Sleepwet, slimmere toepassing van de Digital Services Act, gebalanceerde anonimiteit online en verantwoorde crypto-regulering. Alleen zo bouwen we aan een digitale samenleving die zowel veilig als vrij is.

JA21 wil een nationale cloud, eenvoudiger belastingen en cyberafschrikking. Klinkt daadkrachtig, maar is technisch onhaalbaar.

De inzet van kunstmatige intelligentie (AI) binnen de overheid levert pas waarde op als de organisatie zelf meeverandert. Traditionele structuren, gericht op stabiliteit en risicobeheersing, botsen met de wendbaarheid die AI vereist. MIT-onderzoek toont dat 95% van de AI-pilots strandt omdat generieke tools niet integreren in complexe werkprocessen. Slechts 5% slaagt door AI diep in workflows te verankeren, met geheugen, leerlussen en partnerships. Voor de overheid betekent dit: Behandel AI niet als ICT-project, maar als katalysator voor een nieuwe manier van werken.

Op het eerste gezicht lijken SGP en DENK politieke tegenpolen. Toch liggen hun digitaliseringsplannen verrassend dicht bij elkaar. Beide partijen maken zich zorgen over kwetsbare groepen die achterblijven, waarschuwen voor de macht van big tech en pleiten voor meer cyberveiligheid. Hun motieven verschillen sterk: de SGP kijkt vanuit morele waarden, DENK vanuit gelijkheid en anti-discriminatie. Juist die tegenstelling maakt hun gedeelde zorgen interessant. Het laat zien dat digitalisering geen technisch detail is, maar een politieke kernvraag: hoe beschermen we burgers en beteugelen we de macht van technologie?

GroenLinks-PvdA schetst in haar programma een digitale overheid met één loket, transparante algoritmes en altijd een papieren alternatief. Mooie idealen, maar technisch onhaalbaar en financieel riskant. In onze nieuwste blog analyseren we hoe ook hier de maakbaarheidsillusie op de loer ligt, en welke stappen wél realistisch zijn.

Jarenlang is het overheidsbeleid gebouwd op gelijke behandeling en strikte rechtmatigheid. Dat begon na de Tweede Wereldoorlog bij de opbouw van de verzorgingsstaat en werd vanaf de jaren tachtig door automatisering nog verder aangescherpt. Efficiëntie en standaardisatie waren het doel. Maatwerk en menselijk oordeel verdwenen naar de achtergrond.

De VVD profileert zich als de partij die daadkracht toont tegen digitale dreigingen. In hun verkiezingsprogramma beloven ze snelle en harde maatregelen: van het binnen een uur offline halen van deepfakes tot het verbieden van “verslavende algoritmes”. De intenties zijn begrijpelijk, maar de voorstellen geven blijk van een fundamenteel misverstand over hoe het internet en de technologie daarachter functioneren. De deepfake-belofte…

Op zoek naar de wortels van de familie Boissevain reisden we door de Dordogne, de streek waar stamvader Lucas Bouyssavy in de 17e eeuw vandaan vluchtte tijdens de Hugenotenvervolging. Van het sfeervolle Bergerac, waar zijn geschiedenis begon, volgden we de Dordogne langs Couze en Lalinde, ooit centra van papiermolens en tabakshandel. In Sarlat genoten we van middeleeuwse straten en culinaire hoogstandjes, en in Château de Beynac voelden we de strategische kracht van de rivier die eeuwenlang handel, energie en geschiedenis bepaalde. Een reis vol familiegeschiedenis, gastronomie en het besef dat de Dordogne niet alleen een rivier is, maar een levensader die generaties heeft gevormd.

Het NSC presenteert in haar verkiezingsprogramma bewezen digitaliseringsplannen met portalen, kluizen en once only principes. In de praktijk zijn die voor ons land net zo onhaalbaar als de beloften van VVD en SP. Waarom kan in Nederland niet, wat in Denemarken en Estland wél kan?

Volt Nederland presenteert een digitale agenda die groots durft te denken: een Europees Tech Fund, een minister van Digitale Zaken en een overheid die naar Estlands model volledig digitaal werkt. Het programma ademt visie en ambitie, maar de uitdaging ligt in de praktische uitvoering. Basisinkomen en een “Silicon Europa” vragen om realisme en fasering. De kracht van Volt zit vooral in hun concrete digitale voorstellen: AI-transparantie, algoritmeregels en overheidsdigitalisering die direct uitvoerbaar zijn. Groot denken kan, zolang het slim en stapsgewijs wordt gedaan.

In verkiezingstijd klinkt “minder regels” lekker simpel. Maar de echte uitdaging is een overheid bouwen die als één geheel werkt, helder communiceert en oog heeft voor de mens achter het dossier. Dat vraagt politieke moed: durven schrappen, durven vereenvoudigen en durven accepteren dat niet iedereen er altijd op vooruitgaat.

Politieke partijen zien kunstmatige intelligentie steeds meer als hét antwoord op maatschappelijke problemen. VVD en CDA beloven AI-fabrieken, slankere overheden en efficiëntere diensten. Maar de recente groei van het aantal ambtenaren komt niet door inefficiëntie, maar door herstel van falend beleid: toeslagenaffaire, aardbevingsschade en klimaatdossiers. AI kan ambtenaren ondersteunen, maar geen politieke fouten repareren. Realistische inzet vraagt om drie dingen: slim gebruik voor ondersteunende taken, aanpak van de oorzaken van overheidsuitbreiding, en Europese samenwerking om minder afhankelijk te zijn van Big Tech.

CDA en GroenLinks-PvdA verschillen in toon en aanpak van digitalisering: waar GroenLinks-PvdA een brede en samenhangende strategie neerzet, kiest het CDA voor behoedzaamheid en nadruk op menselijke maat. Juist die verschillen bieden kansen. Samen kunnen beide partijen bouwen aan een digitale agenda die ambitie en realisme verenigt. Met visie, inclusie en uitvoerbaarheid als gezamenlijke basis ontstaat perspectief op een volwassen digitaliseringsbeleid dat Nederland vooruit helpt.

Digitalisering is geen niche, maar de ruggengraat van onze samenleving. Toch blijven de Kamerleden die zich inzetten voor digitale zaken vaak onderbelicht en ontbreekt structurele waardering. Terwijl negentig procent van alle wetgeving uiteindelijk in ICT-systemen belandt, ontbreekt continuïteit in digitale expertise binnen de Kamer. Deze blog pleit voor meer zichtbaarheid, continuïteit en samenwerking om digitale politiek te verankeren als kernopgave van de democratie.

Het CDA kiest in zijn verkiezingsprogramma terecht voor bescheidenheid in digitalisering. De partij waarschuwt voor overschatting van techniek en afhankelijkheid van Big Tech. Toch blijft de agenda vooral defensief en mist ze een visie op digitale inclusie, arbeidsmarkt en MKB. Door mensgerichte digitalisering, digitale gelijkheid en realistische samenwerking in Europa centraal te zetten, kan het CDA zijn waarden vertalen naar een toekomstgerichte digitale agenda.

De SP wil de macht van Big Tech inperken en de burger beschermen in een steeds digitaal wordende wereld. Daar valt weinig op af te dingen. Maar de voorgestelde oplossingen gaan voorbij aan de technische en economische realiteit.